KADININ SOYADI İLE İLGİLİ ANAYASA MAHKEMESİ KARARI

28.04.2023 tarih ve 32174 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 22.02.2023 tarih ve 2022/155 E. 2023/38 K. sayılı Anayasa Mahkemesi (“AYM”) kararı (“Karar”) uyarınca; 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu (“TMK”) Madde 187, Anayasa’ya aykırı olması nedeniyle kaldırılmıştır.

Kaldırılan TMK Madde 187 şu şekilde düzenlenmiş idi:

“Kadın, evlenmekle kocasının soyadını alır; ancak evlendirme memuruna veya daha sonra nüfus idaresine yapacağı yazılı başvuruyla kocasının soyadı önünde önceki soyadını da kullanabilir. Daha önce iki soyadı kullanan kadın, bu haktan sadece bir soyadı için yararlanabilir.”

AYM tarafından yapılan inceleme sonucunda; nüfus kayıtlarındaki karışıklığın önlenmesi ve soy bağının sağlıklı bir şekilde tespit edilmesinde kamu yararı bulunmakla beraber, bireylerin Türkiye Cumhuriyeti kimlik numaralarının bulunduğu ve nüfus hizmetlerinin bilişim teknolojilerinden faydalanılmak suretiyle sunulduğu göz önüne alındığında, kamu yararının sağlanmasının tek yolunun, kadının evlendikten sonra kendi soyadını ancak eşinin soyadının önünde kullanılması olduğunun söylenemeyeceği ve bu nedenle, nüfus kayıt düzeninin sağlanması amacının, TMK Madde 187’de öngörülen farklı muamelenin makul nedeni olarak kabul edilmesinin mümkün olmadığına karar verilmiştir.

Karar’da ayrıca; ailenin bir isimle anılmasının, aile bağlarının korunmasına katkı sağlayacağının açık olduğu ancak “kocanın soyadının” alınmasının, ailenin ortak bir soyadına sahip olmasını mümkün kılan tek seçenek olmadığı ve dolayısıyla, kadının evlenmeden önceki soyadını, evlendikten sonra ancak eşinin soyadının önünde kullanılabileceği kuralının nedeninin tespit edilmediği de belirtilmiştir.

Yukarıda belirtilenler ışığında, TMK Madde 187;

(i)              Kadının evlenmeden önceki soyadını kullanma hakkına getirilen sınırlamanın meşru bir amacının bulunmadığı, ve

(ii)            Erkeğin doğumla kazandığı soyadını ömrü boyunca kullanması mümkün iken aynı hakkın kadına tanınmamasını ve bu bağlamda, kadın ve erkek arasında öngörülen farklı muamelenin, nesnel ve makul bir temele dayanmaması sebebiyle eşitlik ilkesi ile bağdaşmayacağı

gerekçeleriyle iptal edilmiştir.

İptal hükmü, Karar’ın Resmî Gazete’de yayımlanma tarihi olan 28.04.2023’ten dokuz (9) ay sonra yürürlüğe girecektir.

Bilgilerinize sunulur.

Saygılarımızla.