SOSYAL SİGORTALAR VE GENEL SAĞLIK SİGORTASI KANUNU İLE 375 SAYILI KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMEDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN HAKKINDA BİLGİ NOTU

1.      Giriş

03.03.2023 tarih ve 32121 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (“Kanun”) ile emeklilikte yaşa takılanlara ilişkin olarak 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu (“SSGK”)’nda düzenleme yapılmıştır.

İlgili düzenleme ile, SSGK’da belirtilen koşulları sağlayan kişilerin, sigortalılık süresi ve prim ödeme gün sayılarını tamamlamış olmaları kaydıyla, yaşlarına bakılmaksızın emekli olmalarına imkân sağlanmıştır.

2.      Koşullar

08.09.1999 tarihine kadar sigortalı olarak çalışan kişilerin, sigortalılık süresi ve prim ödeme gün sayılarını tamamlamış olmaları halinde emekli olabilme imkanları varken, yaşın da emeklilik şartlarına eklenmesi sebebiyle bu kişiler bugüne kadar emekli olamamışlardır. Bu kişilerin yaşadığı mağduriyetin giderilmesi adına çıkarılan Kanun uyarınca, 08.09.1999 tarihi ve öncesinde sigorta girişi yapılan kişiler, yaş şartı dışındaki diğer koşulları sağlamaları durumunda yaşlılık ve emeklilik aylığına hak kazanacaklardır.

Bu doğrultuda Kanun ile getirilen emeklilik şartlarının sağlanabilmesi için, SSGK’nın 4/1(a) maddesi kapsamında olan çalışanların;

·        Kadın sigortalı olması halinde 20, erkek sigortalı olması halinde 25 yıllık sigortalılık süresini, ve

·        Sigortalı oldukları tarihlere göre değişkenlik gösteren 5000 ila 5975 prim ödeme gün sayılarını

tamamlamış olmaları gerekmektedir.

Prim ödeme gün sayısı, BAĞ-KUR’lu ve Emekli Sandığına tabi olan erkekler için 9000 iken, kadınlar için 7200 gündür.

Sigortalıların, Kanun’la getirilen düzenlemeden faydalanmaları açısından SSGK madde 4/1(a), (b) veya (c) statülerinden herhangi birinde olmaları fark etmeyecektir.

3.      Aylıkların Ödenmesi

Yukarıda bahsedilen koşulları yerine getiren herkes, işverenleri tarafından işten ayrılış bildirgelerinin verilmesi sonrası e-devlet üzerinden Sosyal Güvenlik Kurumu (“SGK”)’na “Gelir/Aylık/Ödenek Talep Belgesi” ile başvurabilecektir. Akabinde, başvuru sekmesinde “yaşlılık aylığı” seçilerek SSK kapsamında olan sigortalıların 4A, BAĞ-KUR’lu olanların 4B seçeneğini işaretleyerek ilgili prosedürleri tamamlaması gerekecektir.

Emeklilik başvuruları genel olarak SGK tarafından iki hafta içerisinde sonuçlandırılmaktadır. Mart ayında başvuran ilgililerin aylıkları 1 Nisan tarihinden itibaren yatmaya başlayacaktır. Ayrıca, Mart ayında dilekçe verenler, Nisan ayındaki Şeker Bayramı dolayısıyla 1.100 TL tutarındaki ikramiyeyi de alabileceklerdir.

4.      Emeklilik Nedeniyle Kıdem Tazminatı

Emeklilikte yaşa takılan sigortalıların, yaş şartı olmaksızın SSGK’da belirtilen süre ve prim şartlarını doldurmaları akabinde, SGK’dan emeklilik sebebiyle kıdem tazminatı almaya hak kazandığını bildirir yazıyı işverenine iletmesi halinde bu kişiler, kıdem tazminatına da hak kazanacaklardır.

Bu durumda işverenler, işten çıkartma işlemlerini de normal emeklilik prosedürüne göre gerçekleştirecek ve emeklilikte yaşa takılan sigortalılar için işçi çıkışını, 08 no’lu “emeklilik” kodu ile SGK’ya bildireceklerdir.

5.      Yaşlılık Aylığı Sonrası İşe Geri Dönüş – İşveren Destekleri

Emekli olan kişilerin, çalışma özgürlüğü/hakkı çerçevesinde yeniden iş hayatına dönmesi mümkündür. Kural olarak, emeklinin eski işvereni ile çalışması mümkün olduğu gibi yeni bir işveren tarafından da istihdam edilebilir. Bu durum tamamen tarafların iradelerine bağlıdır.

Kanun uyarınca, yaşlılık veya emekli aylığı talebinde bulunarak ilk defa yaşlılık veya emekli aylığı bağlananlardan, yaşlılık veya emekli aylığı talebi nedeniyle işten ayrılış bildirgesi verilenlerin işten ayrılış tarihini takip eden 30 gün içerisinde aynı işyerinde çalışmaya başlamaları halinde, işverence verilecek olan sosyal güvenlik destek priminin beş puanlık kısmı Hazine tarafından karşılanacaktır.

Emekli olduktan sonra aynı işyerinde sosyal güvenlik destek primine tabi olarak çalışmaya devam eden çalışanın işten ayrılması halinde ise söz konusu çalışana ilişkin olarak bu teşvikten tekrar yararlanılamayacaktır.

6.      Kanun Kapsamında İşverenlerin Karşılaşabileceği Yükümlülükler

Kanun, 4857 sayılı İş Kanunu’nda bir değişiklik yapmadığı için işverenin, emeklilik nedeniyle iş akdi sona eren çalışanı açısından mevcut yükümlülükleri aynen devam edecektir. Bu yükümlülükler şu şekildedir:

Ø  Tahakkuk etmiş ancak ödenmemiş maaş,

Ø  Kıdem tazminatı,

Ø  Varsa kullanılmamış yıllık izin ücreti,

Ø  Varsa tahakkuk etmiş komisyon, prim, ikramiye vb. haklar,

Ø  Varsa fazla çalışma ücreti ve/veya ulusal bayram, genel tatil günleri veya hafta tatillerinde yapılan çalışmaların ücretleri.

Buna ek olarak, Kanun’la getirilen düzenleme sayesinde çalışanların emekli olabilmesi ve işten ayrılmasının bir sonucu olarak;

Ø  İş yerindeki sayı azalması sebebiyle teşviklerden yararlanılamaması,

Ø  Deneyimli çalışanların işten ayrılması,

Ø  İşten ayrılan çalışanların yerine yeni çalışanların bulunması sürecinde sorunlarla karşılaşılması,

Ø  Kıdem tazminatı ve yıllık izin ücretlerinin tam ödenmemesi nedeniyle yargı süreçlerine girilmesi

gibi durumlar da söz konusu olabilecektir.

İşbu bilgi notunda geçen Kanun’un tam metnine aşağıda yer alan linkten ulaşabilirsiniz;

·        https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2023/03/20230303-8.htm

Bilgilerinize sunulur,

Saygılarımızla.