HARÇLAR KANUNU’NDA DEĞİŞİKLİĞE İLİŞKİN ANAYASA MAHKEMESİ KARARI

04.05.2023 tarih ve 32180 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 05.04.2023 tarih ve 2023/48 E. 2023/72 K. sayılı Anayasa Mahkemesi (“AYM”) kararı (“Karar”) uyarınca; 492 sayılı Harçlar Kanunu Madde 36/1, Anayasa’ya aykırı olması nedeniyle kaldırılmıştır.

Kaldırılan madde hükmü şu şekildedir:

“Madde 36 – Mahkemeler, hakimler, C. savcıları ve icra iflas daireleri tarafından adli ve idari işlemlerle takip işlemlerinden dolayı herhangi bir sebeple alınmış olan paraların bankaya yatırılması halinde bu paralara ait faiz, ikramiye ve sair menfaatleri Devlete aittir.”

AYM tarafından yapılan inceleme sonunda, icrası kabil her türlü alacağın Anayasa’nın 35. maddesinde yer verilen mülkiyet hakkının kapsamına dahil olduğunun altı çizilmiştir.

Karar’da, paranın bankaya yatırılması, bankanın söz konusu parayı kullanmasına imkân sağladığından, bunun karşılığında banka tarafından paranın sahibine faiz, ikramiye veya benzer adlar altında temin edilen menfaatlerden yararlanma hakkının paranın malikine ait olduğu da belirtmiştir.

Bu doğrultuda AYM, borçludan tahsil edilen para dahil olmak üzere mahkemeler, hâkimler, Cumhuriyet savcıları ve icra iflas dairelerine ödenen paraların, enflasyon karşısında değer yitirmesini önlemeye yönelik bir tedbir olarak vadeli mevduat hesabına yatırılması neticesinde elde edilen nemanın, Hazine’ye irat kaydedilmesinin karşılıksız yararlanma hükmünde olduğu ve bunun herhangi bir haklı temelinin de bulunmadığını ortaya koymuştur.

Sonuç olarak, devletin zorlayıcı nedenler olmaksızın özel bir kişinin mal varlığından karşılıksız yararlanamayacağı ve devletin sunmuş olduğu yargı ve takip hizmetleri karşılığında halihazırda harç almakta olduğu belirterek, özel hukuk kişilerine ait olan paraların nemasının Hazine’ye intikal ettirilmesinin anayasal açıdan meşru bir amaca dayanmadığı sonucuna varılmış ve bu nedenle Harçlar Kanunu’nun yukarıda yer verilen maddesi iptal edilmiştir. 

Bilgilerinize sunulur,

Saygılarımızla.